اسرا پناهی، دخترنوجوانی بود که ۲۰مهر۱۴۰۱t، دربیمارستان امام خمینی اردبیل و در میانه اعتراضات سراسری ایران درگذشت. براساس یک روایت، مرگ او با درگیری نیروهای امنیتی با دانش آموزان مدرسه شاهد اردبیل ارتباط داشته، اما حکومت ایران این موضوع را تکذیب کرده و دانش‌آموز بودن او را زیر سؤال می‌بَرَد.
اسرا پناهی خانقاه، فرزند احمد، زاده ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ بود و در زمان مرگ ۱۵ سال داشت. او دانش‌آموز دبیرستان دخترانه شاهد به نام «راثی نظام» بود. او یک خواهر و یک برادر دارد.
به ادعای سید کاظم موسوی، نماینده اردبیل در مجلس شورای اسلامی، پدر اسرا به دلیل «قتل ناموسی» اعدام شده است. در ۲۱ شهریور ماه ۱۴۰۱ سازمان حقوق بشر ایران خبر از اعدام فردی در زندان اردبیل به نام احمد پناهی خانقاه داد که چهار سال پیش به اتهام «قتل عمد» به قصاص محکوم شده بود.
به روایت شاهدان عینی در روز چهارشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۱ در اردبیل، پس از آنکه تعدادی از دانش‌آموزان "دبیرستان دخترانه شاهد" در اعتراض به اجبار برای اجرای سرود حکومتی "سلام فرمانده" دست به اعتراض زده و شعار «مرگ بر دیکتاتور» و شعارهای ضدحکومتی سر دادند، نیروهای لباس شخصی به این مدرسه حمله کرده و پس از ضرب وشتم دانش‌آموزان، از جمله اسراء پناهی، تعدادی از آنها را دستگیر کردند. اسراء پناهی در جریان این حمله به شدت زخمی شد و در پی آن در بیمارستان جان باخت.
بعد از اعتراضات گسترده دراردبیل، رسانه‌های رسمی و نزدیک به حکومت ایران دلیل مرگ اسرا پناهی را «بیماری قلبی مادرزادی» یا «خودکشی با قرص برنج» مطرح و مدعی هستند، ارتباطی به اعتراضات جاری در ایران نداشته است. کانون صنفی معلمان اردبیل، شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان و علی دایی، فوتبالیست اردبیلی، این روایت حکومتی را رد می‌کنند.
در نخستین واکنش رسمی به ضرب وشتم دانش‌آموزان در اردبیل، مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری روز جمعه، ۲۲ مهرماه، این اخبار را «شایعه رسانه‌های معاند» خواند و خبرگزاری دولتی ایرنا نیز نوشت که «روز پنج شنبه مدارس اردبیل تعطیل بوده است و اساساً دانش آموزی در مدارس حضور نداشته که مورد ضرب وشتم قرار گیرد.»
کلام الله صفری، مدیرکل آموزش و پرورش استان اردبیل، نیز در همین روز، در مصاحبه با خبرنگار ایرنا، خبر جان باختن، ضرب وشتم و دستگیری دانش‌آموزان در جریان اعتراضات روز چهارشنبه در شهر اردبیل را رد کرد. با این همه اخبار و گزارش‌های غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی حکایت از آن دارد که دبیرستان دخترانه شاهد در اردبیل پس از اعتراض دانش آموزان صحنه برخورد لباس شخصی‌ها و مأموران امنیتی بوده‌است و ویدئوهایی از سر دادن شعار «مرگ بر دیکتاتور» از سوی دانش‌آموزان و حضور نیروهای لباس شخصی در دبیرستان شاهد در اردبیل در روز چهارشنبه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. در ویدئویی دیگر آمبولانسی در مقابل این دبیرستان مشاهده می‌شود. شبکه اطلاع رسانی دانا ویدیویی از مردی با ماسک منتشر کرد که خود را عموی اسراء پناهی می نامد و به زبان ترکی می‌گوید که برادر او «یک ماه پیش فوت کرده» و برادرزاده وی نیز «ناراحتی مادرزادی قلبی» داشت که نیمه شب در خانه حال او بد می شود و بعد که به بیمارستان منتقلش می‌کنند، آنجا فوت می‌کند. او می‌گوید مرگ اسراء پناهی به هیچ تجمع و شورشی ربطی ندارد و کاربران شبکه های اجتماعی و رسانه ها باید خانواده آن ها را درک کنند.
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران گزارش داد، مرگ اسراء پناهی بر اثر حمله نیروهای لباس شخصی به تجمع دانش آموزان دبیرستان دخترانه شاهد اردبیل در روز پنج شنبه و ضرب وش تم آنها رخ داده‌ا ست. این شورا روز دوشنبه تأکید کرد که مرگ اسرا پناهی، در جریان یورش نیروهای لباس شخصی به دبیرستان شاهد «مسجل» شده‌است و همچنین از زخمی شدن دست کم ده دانش آموز و تحویل هفت دانش آموز دیگر به نیروهای امنیتی با همکاری مسئولان مدرسه و انتقال آنها به مکانی نامعلوم خبر داد.
علی دایی فوتبالیست و سرمربی سابق تیم ملی ایران در واکنش به ادعاهای صداوسیما و خبرگزاری‌های حکومتی در یک پست اینستاگرامی، شایعات مطرح شده از سوی شهردار اردبیل، مبنی بر خودکشی او را کذب خواند. او با اشاره به کشته شدن این دانش آموز نوشت: «سکوت ناشی از اعمال فشار حاکمیت در برابر اعتراضات و هتک حرمت به دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که پایه های علمی و معرفتی خود را در این نهاد پرورش داده‌ام، امروز منجر به تعرض به دانش آموزان بی گناه در مدارس و ضرب و شتم و ریختن خون یکی دیگر از دخترانم در زادگاهم گردیده، سکوتی که تاوان مرگ دارد و هر روز داغی دیگر بر دل جای جای ایرانم می‌نشاند که حکم خیانت به انسانیت و میهنم را دارد.» علی دایی، چند بار دیگر هم روایت رسمی از «خودکشی» اسرا پناهی، دانش‌آموز اردبیلی را مجدداً رد کرد. او در حالی‌که از سوی رسانه‌های دولتی درباره موضع گیری پیرامون قتل اسرا پناهی مورد انتقاد شدید قرار گرفت، نوشت: «لازم به ذکر می‌دانم اطلاعات من از زادگاهم اردبیل کامل میباشد و اگر به صحت مسئله ای نرسم هیچگاه اظهار نظر نمیکنم.»
در مدرسه شاهد چه اتفاقی افتاد؟
منبع تصویر،UGC
توضیح تصویر:
تصاویری که در شبکه های اجتماعی منتشر شد چند آمبولانس را در دبیرستان دخترانه شاهد اردبیل نشان می‌دهد!
به گفته شاهدان عینی که صحبت آنها در رسانه‌های چاپ تهران منتشر شده، چهارشنبه ۲۰ مهر ماه مدیران برخی از مدارس اردبیل تصمیم می‌گیرند "بدون اجازه والدین" دانش‌آموزان را برای شرکت در یک تظاهرات حمایت از حکومت به میدان عالی قاپو ببرند. شماری از دانش‌آموزان مخالفت می‌کنند و شماری دیگر هم که به شهر برده می‌شوند، علیه حکومت شعار می‌دهند و نیروهای امنیتی با آنها درگیر می‌شوند.
روزنامه هم مهین چاپ تهران به نقل از یکی از مادران نوشته است: "روز چهارشنبه بدون اطلاع و هماهنگی ما بچه ها را به راهپیمایی برده بودند. در شرایطی که بعضی از بچه ها میلی به حضور در این مراسم نداشتند. چند روز بود اردبیل خلوت بود و سروصدایی از اعتراضات نبود. برای همین فکر کرده بودند بچه ها را ببرند راهپیمایی."
بر اساس این گزارش، از آنجا که بسیاری از خانواده ها در مدرسه شاهد مذهبی هستند، احتمالا مدیران انتظار چنین برخوردی نداشته اند.
یکی دیگر از مادران به هم میهن گفته است: "وقتی بچه‌ها را بردند و سروصداها بلند شد، من متوجه شدم و سریع خودم را رساندم به میدان عالی‌قاپو. وقتی رسیدم دیدم بعضی از دخترها شعار می‌دادند. آن دور و بر هم پر از مامور و گشت بود. یک دفعه شلوغ شد و به بچه ها حمله کردند. من به زور وسط آن شلوغی دخترم را کشیدم بیرون. بچه ام از ترس رنگ به رویش نمانده بود. کم مانده بود سکته کند. بردمش خانه. بعد از باقی مادرها شنیدم که بچه‌های ترسیده و کتک خورده را سوار اتوبوس کرده و برگردانده بودند به مدرسه. آنجا هم دوباره درگیری شده بوده و مامورها رفته بودند مدرسه. بعد هم حال چند نفر از بچه ها بد می‌شود و آمبولانس می‌آید."
منابع آگاه همان روز به روزنامه هم میهن گفته بودند که درگیری اصلی در مدرسه اتفاق می‌افتد و هفت نفر از دانش آموزان به بیمارستان فاطمی برده می‌شوند اما "بیمارستان هیچ کدام از این هفت نفر را پذیرش نکرده و اسمشان در فرم های بیمارستان ثبت نشده است."
بر سر بردن دانش آموزان برای تظاهرات "بدون اجازه والدین" در بین مقام‌های جمهوری اسلامی توافق نظر وجود دارد اما وقتی موضوع به دلیل مرگ اسرا پناهی می‌رسد، صحبت‌ها متناقض می شود.
منبع تصویر،IRIB
توضیح تصویر:
فردی در بیمارستان امام خمینی اردبیل در مصاحبه با صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با نشان دادن یک پرونده مدعی شد اسرا پناهی "ساعت ۱۲:۳۶ بامداد روز چهارشنبه ۲۰ مهر، با علایم استفراغ و افت فشار خون و علایم مشکوک مسمومیت" به این مرکز ارجاع شده و عصرهمان روز در آی سی یو درگذشته است.
محمود صفری، شهردار اردبیل، در گفت و گو با "انتخاب" درباره علت مرگ اسرا پناهی، گفت: "چند وقت قبل یک مشکل خانوادگی برای ایشان پیش آمده بود. گویا مادرش طلاق گرفته و پدرش هم یک ماه قبل به دلیل قتل اعدام شده بود. اسرا پناهی هم با قرص برنج خودکشی کرده است. بیمارستان و پزشک قانونی هم اعلام کردند و روز جمعه هم جنازه‌اش را تحویل خانواده‌اش دادند."
وی افزود: "زمان تحویل جنازه، عمویش هم بود و تمامی مدارک و اینکه علت مرگ، خودکشی با قرص برنج بوده است را تایید کرد و جنازه هم با نظارت خانواده تحویل داده شد. علت مرگ ایشان خودکشی بوده است اما یک سری از شبکه‌های معاند شروع به شانتاژ خبری کردند."
شهردار اردبیل در پاسخ به این پرسش که آیا در جریان اعتراضات دانش‌آموزی هم بازداشت شده است یا خیر، بیان کرد: "اینها به من ارتباطی ندارد. من همان قسمتی که می‌دانستم را توضیح دادم."
در شرایطی که روایت مقام‌ها تاکید بر "خودکشی" است، مصاحبه مردی با ماسک پخش می‌شود که خود را عموی اسرا پناهی معرفی می‌کند و می‌گوید او بیماری قلبی داشته است. عموی اسرا پناهی در مصاحبه‌ای دیگر خطاب به علی دایی می‌گوید: "برادرزاده من مشکل قلبی داشت و این اواخر بعد از فوت پدرش، این مشکل تشدید شده بود که او را به بیمارستان منتقل کردیم و اسرا در آنجا فوت کرد."
در گزارش صدا و سیما هم که در آن با عمو و برادر اسرا مصاحبه شده، عنوان شده که او با "بیماری زمینه‌ای قلبی" و "مسمومیت دارویی" به بیمارستان برده شده است.
بیمارستان امام‌خمینی چه می‌گوید؟
صدا و سیما که در طول اعتراضات یک ماه گذشته همواره تایید کننده روایت حکومت جمهوری اسلامی ایران از کشته شدن معترضان بوده، در یکی از بخش‌های خبری با فردی که روپوش سفید پوشیده و معرفی نشده بود، مصاحبه کرده که می‌گفت اسرا پناهی "بامداد چهارشنبه ۲۰ مهرماه به بیمارستان امام خمینی" برده شده و این اتفاق قبل از شکل‌گیری اعتراض‌ها در مدرسه افتاده است.
به گفته این فرد اسرا پناهی "ساعت ۱۲:۳۶ بامداد روز چهارشنبه ۲۰ مهر، با علایم استفراغ و افت فشار خون و علایم مشکوک مسمومیت" به این مرکز ارجاع شده و عصر همان روز در آی‌سی‌یو درگذشته است.
دکتر علی محمدیان اردی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان اردبیل هم در مصاحبه‌ای به ایرنا گفته که "ساعت ۱۲ و شش دقیقه و ۳۷ ثانیه بامداد چهارشنبه ۲۰ مهرماه با تلفن برادر اسرا با اورژانس اردبیل تماس گرفته شده و او چند دقیقه بعد به بیمارستان امام خمینی منتقل شده است".
دکتر محمدیان هم تاکید کرد که اسرا پناهی در بدو ورود "علائم استفراغ و افت شدید فشار" داشته ولی به مسمومیت اشاره‌ای نکرد.
به گفته او "در مراحل درمان، وضعیت بیمار رفته رفته بدتر شده و در ساعات ظهر روز چهارشنبه تحت دیالیز صفاقی قرار گرفته" و سپس حدود ساعت ۶ عصر "در اثر وقفه قلبی و تنفسی" از دنیا رفته است.
دو پزشک متخصص که نخواستند نامشان قید شود به بی‌بی‌سی گفته‌اند بر اساس اطلاعات پزشکی محدودی که تاکنون منتشر شده، "توضیح قانع‌کننده‌ای برای هیچ کدام از سناریوهای مطرح شده" وجود ندارد.
منبع تصویر،INSTAGRAM
روایت منتقدان: "دروغ نگویید"
علی دایی و دو تشکل صنفی معلمان تلویحا گفته‌اند که مرگ اسرا مرتبط با درگیری‌ها در مدرسه شاهد بوده است.
علی دایی، فوتبالیست شناخته شده اردبیلی گفت سکوت در "هتک حرمت" دانشگاه شریف باعث "ریختن خون یکی دیگر از دختران" سرزمینش شده است. اظهاراتی که باعث حمله نهادهای حکومتی به او شد.
آقای دایی در یک یادداشت دیگر در اینستاگرامش خطاب به نماینده اردبیل نوشت: "اطلاعات من از زادگاهم اردبیل کامل میباشد و اگر به صحت مسئله‌ای نرسم هیچگاه اظهار نظر نمیکنم. از این پس به یک اجماع برسید بعد آن خبر را منتشر نمایید. تاریخ ثابت کرده، می‌کند و خواهد کرد چه کسانی دروغگو هستند."
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان هم که اولین بار موضوع مرگ اسرا پناهی را اعلام و سپس از بیانیه‌اش حذف کرده بود، در اطلاعیه‌ای تازه بار دیگر این موضوع را تایید و اعلام کرد: "پس از شنیدن گزارش‌های مختلف از منابع گوناگون، این شورا ترجیح داد که خبر مرگ را از بیانیه حذف بکند و از طریق منابع نزدیک و قابل اعتماد (همکاران ما در شهر اردبیل) این خبر را مجدداً راستی آزمایی نماید."
این شورا گفته پس از تحقیق برایش "مسجل شد که دانش آموز مذکور در تاریخ ذکر شده جانباخته است. همچنین یک دانش‌آموز دیگر در همین مدرسه، از همان روز در کما به سر می‌برد" موضوعاتی که مقام‌های ایران هر دو را تکذیب می‌کنند.
بیانیه دیگری هم از سوی کانون صنفی معلمان اردبیل منتشر شده که در آن با تاکید بر درست بودن خبر حمله به مدرسه شاهد و مرگ یک دانش‌آموز، درخواست شده مدیر این مدرسه استعفا کند.
در این بیانیه گفته شده است که بعد از بردن بدون اجازه دانش‌آموزان به میدان عالی‌قاپو و بازگرداندن آنها به مدرسه "افراد خودسر به رفتار غیرانسانی خود در خیابان قانع نشده و به مدرسه شاهد راثی نظام هجوم برده و در جلوی دید مدیرکل نالایق آموزش و پرورش استان اردبیل، به تهدید و ضرب و شتم مجدد دانش آموزان می‌پردازند. که در این بین یکی از دانش آموزان به نام اسرا پناهی متاسفانه در بیمارستان فوت کرده و تعدادی از دانش آموزان هم بازداشت می‌شوند که آمار و اطلاعات دقیقی اعلام نشده است."
コメント